Vorige week is er in het magazine Energeia (gericht op professionals uit de energiesector) een interview geplaatst met onze voorzitter Paul Mölhmann. Het interview was al begin juli gehouden maar van de week gepubliceerd. Hieronder de tekst uit het artikel.
Platform Hoogspanning lobbyt door: ‘wie niet aan tafel zit, staat op het menu’
5 augustus 2014
DEN HAAG (Energeia) – Minister Henk Kamp broedt nog op de details van zijn uitkoop- en verkabelingsregeling rond hoogspanningslijnen. En zolang de kip nog op zijn ei zit, probeert het Platform Hoogspanning het broedsel te beïnvloeden. Het platform is een samenwerkingsverband van gemeentes die, niet altijd tot hun grote vreugde, te maken krijgen met uitkoop en verkabeling. Het Platform ziet meer heil in maatwerk dan één uniforme regeling.
Om het maar meteen duidelijk te stellen: de angst van burgemeester Paul Möhlmann van Oostzaan zit hem erin dat zijn gemeente straks bij de uitvoering van het verkabelingsprogramma tussen zijn eigen burgers en het ministerie komt te staan. Want aan het verkabelen (zie kader)van hoogspanningslijnen die nu nog door de bebouwde kom van tientallen gemeentes lopen, dienen gemeentes zelf mee te betalen, en wat als zij dat geld niet hebben? Dan wordt het gemeentebestuur de boeman, terwijl gemeentes nu nog proberen op te trekken met verontruste bewoners die onder hoogspanningsverbindingen wonen.
Uitkoop- en verkabelregeling
Het rijk wil vanaf 2017 bewoners wiens huis (gedeeltelijk) onder een 220/380 kV-lijn staat uitkopen. Voor de uitkoop van zo’n 375 woningen, verspreid over 83 gemeentes (zie ook infographic onderaan), wordt er EUR 140 mln beschikbaar gesteld gedurende vijf jaar. Daarnaast komt er een verkabelingsprogramma, om 50 tot 150 kV-lijnen die door de bebouwde kom lopen onder de grond te brengen, dat van toepassing is op 55 gemeentes. Driekwart van de verkabelingskosten (naar verwachting EUR 440 mln in totaal) wil het rijk door Tennet terug laten verdienen via transporttarieven, het laatste kwart zouden betrokken gemeentes zelf moeten ophoesten. Minister Henk Kamp (Economische Zaken) werkt nog aan de invulling van de details van deze regeling.
Möhlmann is voorzitter van de Vereniging Gemeentelijk Platform Hoogspanning, die begin dit jaar is opgericht. De initiatiefnemers erachter zijn vertegenwoordigers van de gemeente Oostzaan, Zaanstad en Veenendaal, die alle drie te maken hebben met hoogspanningslijnen door de bebouwde kom. “Het rommelde hier in Oostzaan flink, met het Comité Oostzaan 380 kV “, blikt Möhlmann op de voorgeschiedenis in zijn geschiedenis terug. ” Wij zochten contact met gemeentes met vergelijkbare problemen en verontruste burgers.” Eigenlijk zijn deze drie gemeentes er verantwoordelijk voor dat er überhaupt een regeling gaat komen, stelt de burgemeester. “Wij hebben gezorgd voor de maatschappelijke onrust die het rijk met deze regeling weg wil nemen.”
Inmiddels telt de vereniging twaalf aangesloten gemeentes, en er wordt op gehoopt dat er zich meer aansluiten van de ruim 130 gemeentes die met het uitkoop- en verkabelprogramma te maken krijgen. Het platform hoopt zo sterker te staan richting Den Haag en de verdere invulling van het programma samen te kunnen sturen. Op een jaarlijks te organiseren en dit jaar voor het eerst gehouden Dag van de Hoogspanning moeten de gemeentes elkaar kunnen treffen en ideeën uit wisselen.
“In sommige van de 130 gemeentes gaat het maar om één woning die uitgekocht hoef te worden”, licht secretaris Matthijs Kok van het Platform toe. “Zulke gemeentes zullen zich meer afwachten opstellen.” Maar in Oostzaan komen bijvoorbeeld 17 woningen in aanmerking voor uitkoop. In Zaanstad betreft het 39 woningen, en in de gemeente Molenwaard 44, waarvan er volgens Kok zo’n beetje de helft in de kern Lekkerkerk staan “Twee kleine gemeentes als Oostzaan en Molenwaard zijn dus samen al goed voor zo’n 10% van de uit te kopen woningen.”
Op het eerste oog lijkt de uitkoop- en verkabelingsregeling gunstig: er verdwijnen hoogspanningslijnen waar inwoners zich mogelijk zorgen over maken onder de grond, en waar dat niet kan worden mensen die er loodrecht onder wonen uitgekocht. Maar die oplossingen brengen andere problemen met zich mee, schetsen voorzitter Möhlmann secreatris Kok.
In Oostzaan loopt een 380 kV0-foto over 17 woningen. (Bron: Energeia)
Sowieso viel het bij het Platform niet goed dat de regeling een uitgeklede variant is van de oorspronkelijke bedoeling: er zouden eigenlijk eerst meer woningen uitgekocht en meer kilometers verkabeld worden. In plaats van woningeigenaren uit te kopen die in de gevoelige zone woonden, werd het programma teruggeschroefd naar huizen die (al dan niet gedeeltelijk) loodrecht onder een lijn staan. “Voor nieuwbouw geldt dat je niet mag bouwen in de hele 0,4 microtesla-zone. Dan is het toch raar dat je dat niet laat gelden voor bestaande bouw?”, vindt Möhlmann. “De onrust die je weg wilde nemen, neem je dan nog niet weg.” Secretaris Kok noemt het voorbeeld van een huis in Oostzaan, waar de poten van een mast in iemands tuin staan, maar de koperdraden niet over het woonhuis lopen. “Daar hou je onrust.”
Maar de pijn zit hem voor een groot deel in de 25%-bijdrage die van gemeentes wordt verlangd voor een verkabelingsproject. “Neem de gemeente Best, waar er een paar kilometer verkabeld moet worden”, aldus Kok. “De kosten bedragen zo’n EUR 3,25 mln per kilometer. Dat is een hele slok op de begroting van zo’n gemeente. Ik mis de logica van de minister die zegt dat gemeentes moeten meebetalen omdat ze er ook voordeel van hebben. Burgers hoeven toch ook niet mee te betalen aan een omlegging van de A2, waarom dan wel aan deze landelijke infrastructuur?”
Bovendien kan het gemeentelijke aandeel best lager, vindt Möhlmann. “Die 25% is ook maar een slag in de lucht.” Ook wil het platform inzetten op inspraak welke delen verkabeld worden op eigen grondgebied. Kok: “Bepaalt Tennet of de gemeente welk tracé het wordt?”
De huizen van uitgekochte woningeigenaren moeten worden gesloopt of in ieder geval aan een woonbestemming worden onttrokken. Ook daar zien de voorzitter en de secretaris doembeelden. “Er worden woningen aan de toch al krappe woningmarkt onttrokken, terwijl er toch al weinig groeimogelijkheden zijn”, aldus Möhlmann. “Er vallen gaten in de bebouwing, soms in rijtjes bebouwing. Je moet toch iets met die ruimte, maar wat? Het is niet duidelijk wat je er nu nog wel mee mag. Lichte bedrijfsvoering, wordt er gezegd. Is dat detailhandel ofzo?” En, vraagt hij zich af: “Hoe bepaal je straks de waarde van een uit te kopen woning?”
De voorzitter en de secretaris zien dan ook liever dat er ruimte komt voor maatwerk. Kok: “Er zijn misschien optimalere oplossingen denkbaar.” Zo zou in Möhlmanns gemeente bijvoorbeeld gekeken moeten worden of de hoogspanningslijn daar verlegd kan worden op het moment dat de snelweg A8 ook wordt verbreed. Möhlmann: “Dan zou je de masten richting A8 kunnen verplaatsen en hoeven mensen niet hun huis uit.” In Lekkerkerk zouden er bijvoorbeeld minder mensen uitgekocht hoeven worden als een splitsing in een hoogspanningstracé wordt verplaatst, oppert Kok, waardoor er minder huizen onder koper blijven liggen dan in de huidige situatie het geval is.
Naast maatwerk wensen Möhlmann en Kok namens het Platform dat het ministerie van Economische Zaken de uitvoering niet te veel “over de schutting van de gemeentes kiepert”. Kok: “Het uitkoopgeld gaat naar gemeentes, die zelf een loket moeten instellen voor de afhandeling. Maar waarom doet het rijk dat niet zelf. Het is bijna 400 keer hetzelfde trucje.” Möhlmann vreest voor de “ondankbare positie” waar gemeentebesturen in terecht komen. “Tot nu toe hebben we hier in Oostzaan altijd kunnen uitdragen dat we als gemeente en bewoners hetzelfde belang hadden. Nu komen we mogelijk tussen bewoners en het ministerie elkaar te staan.”
Tot het programma in 2017 uitgevoerd wordt, zal het Platform blijven lobbyen. Het Platform heeft zelf een inventarisatie in gang gezet: onderzoeksstudente Lieke Holland van de TU Twente polst bij betrokken bewoners en ambtenaren wat er allemaal speelt aan hoogspanningsproblematiek. Dat overzicht moet in het najaar afgerond worden en in delobby ingezet worden. Kok: “We willen onze punten op de agenda houden. Want als je niet aan tafel zit, sta je op het menu.”
Overzicht van de gemeentes waar woningen zullen worden uitverkocht. (Bron: Rijksoverheid.nl)
Ilse Kleijne
Copyright©, Energeia, 2014
Geef een reactie
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.